Inleiding
Als opmaak voor het optreden van Jefta, in Richteren 11 en 12, worden in Richteren 10 eerst twee zogenaamde ‘kleine rechters’ genoemd. Hun optreden wordt slechts in enkele verzen beschreven, en spectaculair zijn hun verrichtingen dan ook niet. Het lijkt erop dat het land nog helemaal ontredderd door wat Abimelech teweeg gebracht heeft. Ná het optreden van Jefta worden in Richteren 12 nog drie ‘kleine rechters’ genoemd. In Richteren 3:31 was ene Samgar al genoemd. Samen met de zes ‘grote rechters’, Othniël, Ehud, Barak, Gideon, Jefta en Simson, wordt het totaal aan rechters twaalf in getal. Debora als vrouwelijke rechter heeft een unieke positie.

Tola, de eerste ‘kleine rechter’
Deze man was afkomstig uit een van de noordelijke stammen en verblijft als vreemdeling in het bergland van de stam Efraïm, in het centrale deel van het land. De betekenis van zijn naam is ‘worm’, waarmee al direct gezegd wordt dat hij geen krijgshaftige heldendaden verrichtte. Ook heeft hij slechts een half mensenleven, twintig jaar, als rechter gefunctioneerd. Door het getal ‘drie’ bij de twintig te voegen bedoelt de schrijver dat die drieëntwintig jaar goede jaren zijn. Zijn vader heette Puah. Dit was de naam van een plant waar men een rode verfstof uit bereidde. Puah is dan ook tegelijk de aanduiding van de kleur rood. Mogelijk dat bedoeld is dat de tijd vóór Tola, de tijd van zijn vader, er een was die gekenmerkt werd door bloedvergieten.
(Trouwens een van de vroedvrouwen in Exodus 1 heette ook zo, en haar tijd werd gekenmerkt door kindermoord).

Jaïr, de tweede ‘kleine rechter’
Na Tola komt er opnieuw een rechter in wiens tijd er vrede heerst. Het is maar goed dat zijn zoons niet aan de macht komen, want hij had er maar liefst dertig. En deze knapen rijden op jonge ezels waarmee ze ronddraven.
Wat hier beschreven wordt wijst op een vreedzame periode, waarin pubers racewedstrijden kunnen houden.

Racers
Het zijn geen ezelhengsten waar deze jongens op rijden, en ook zijn het geen pakezels. Deze laatsten werden gebruikt om van alles op te vervoeren: De broers van Jozef vervoeren hun koren erop, vrouwen (en oudere mannen) gebruiken ze als rijdier, zoals Achsa in Richteren 1:14. Ook zijn het geen muildieren, een kruising tussen een ezelhengst en een paardenmerrie. Rijden op een muildier is een teken van aanzien. Prinsen zoals Salomo, Absalom en andere zonen van David rijden daar tenminste op (1 Koningen 1: 33, 38 en 44, 2 Samuel 13:29 en 2 Samuel 18:9). Nee, het zijn jonge, onstuimige ezeltjes.

Opnieuw de fout in
Na meer dan veertig jaar rust, toen er een nieuwe generatie ontstaan was, blijken de Israëlieten niets van de geschiedenis geleerd te hebben. De goden van de andere volken zij zo aantrekkelijk dat de Israëlieten hun eigen God in de steek laten. Er was ook niets wat hen in deze God aantrok: Er was van Hem geen beeld en ze konden zich er niets bij voorstellen. Er waren alleen wat woorden in steen gebeiteld. Woorden die nooit variatie boden, niets nieuws brachten. Nee, dan de zeven goden van de buren, die brachten tenminste afwisseling.

Gods verontwaardiging
Maar God laat het er niet bij zitten. Gelukkig maar. Om hen weer op het goede pad te brengen oefent hij via nieuwe vijanden druk op hen uit. Deze keer zijn het de Ammonieten die ten oosten van de Jordaan wonen. Deze breiden hun macht uit naar het gebied ten westen van de Jordaan. Dan beseffen de Israëlieten dat ze alleen nog hulp van hun eigen God kunnen verwachten. Zij keren tot Hem terug. Maar voordat God zich weer om hen bekommert wijst hij op al de daden waarmee Hij hen in het verleden bevrijd had. En als de Ammonieten de inwoners van Gilead, die ook ten oosten van de Jordaan wonen, in het nauw brengen, zorgt God ervoor dat op het juiste moment een geschikte verlosser optreedt. Zijn naam wordt nog niet genoemd, en de Gileadieten hebben er nog geen weet van dat de man die zij het minst geschikt achten, de juiste man zal blijken te zijn. In het volgende hoofdstuk zal hij zijn opwachting maken.