Tekstuitleg Joods-Christelijke Dialoog
-
Tenach
-
-
- Genesis 01
- Genesis 01: 1 (a)
- Genesis 01: 1 (b)
- Genesis 01: 1 (c)
- Genesis 01: 1-2: 4a
- Genesis 01: 1b
- Genesis 01: 4
- Genesis 01: 5a en 10a
- Genesis 02
- Genesis 02: 15-25
- Genesis 02: 15-3: 9
- Genesis 02: 4-25
- Genesis 02: 4a-24
- Genesis 02: 4b-25
- Genesis 03
- Genesis 03
- Genesis 03: 1-9
- Genesis 04
- Genesis 04
- Genesis 04: 1-6
- Genesis 04: 15b
- Genesis 05
- Genesis 05-09
- Genesis 06
- Genesis 06: 1-4
- Genesis 06: 5-22
- Genesis 07
- Genesis 08
- Genesis 08: 1-14
- Genesis 08: 6-16
- Genesis 09
- Genesis 09
- Genesis 09: 8-17
- Genesis 09: 8-17
- Genesis 10
- Genesis 10-11
- Genesis 11
- Genesis 11: 1
- Genesis 11: 1-9
- Genesis 11: 8-17
- Genesis 12
- Genesis 12-13
- Genesis 12: 1-8
- Genesis 13
- Genesis 14
- Genesis 15-17
- Genesis 15: 17
- Genesis 15: 7-21
- Genesis 16
- Genesis 17
- Genesis 18
- Genesis 18-19
- Genesis 18: 20-33
- Genesis 19
- Genesis 19: 2b, 8
- Genesis 20
- Genesis 20-22
- Genesis 20:16
- Genesis 21
- Genesis 21: 14
- Genesis 21: 9-12a
- Genesis 22
- Genesis 22
- Genesis 22
- Genesis 22 Samenvatting
- Genesis 22 Vragen
- Genesis 22: 12
- Genesis 22: 13
- Genesis 22: 13
- Genesis 22: 3
- Genesis 22: 3
- Genesis 22:1
- Genesis 22:1
- Genesis 23
- Genesis 23
- Genesis 23-24
- Genesis 24
- Genesis 24: 11en 29:3
- Genesis 24: 16a
- Genesis 24: 62-63a
- Genesis 24: 63
- Genesis 25
- Genesis 25-28
- Genesis 25: 19-34
- Genesis 25: 22-23a
- Genesis 25: 5-6
- Genesis 25:29, 30a, 33b, 34b
- Genesis 26
- Genesis 26: 1a,6,7a,8
- Genesis 27: 1, 5, 6, 15 en 42
- Genesis 27: 15,17 en 27b
- Genesis 27: 3
- Genesis 28
- Genesis 28: 10-15 en 31: 10-11
- Genesis 28: 10-22
- Genesis 29
- Genesis 29-31
- Genesis 29: 1-30
- Genesis 29: 23, 25-26
- Genesis 30
- Genesis 30: 22-24
- Genesis 31
- Genesis 31: 1-3
- Genesis 31: 30b, 33
- Genesis 32
- Genesis 32 en 33
- Genesis 32-35
- Genesis 32: 23-32
- Genesis 32: 26 en 32
- Genesis 32: 4, 33: 1a
- Genesis 33
- Genesis 34
- Genesis 34: 2-3
- Genesis 34: 24-25
- Genesis 34: 29
- Genesis 35
- Genesis 36
- Genesis 36-38
- Genesis 37
- Genesis 37: 3
- Genesis 37: 5-10
- Genesis 38
- Genesis 38: 14-15
- Genesis 38: 24, 26
- Genesis 39
- Genesis 39: 1-20
- Genesis 39: 10-11
- Genesis 39: 12, 17, 19, 20
- Genesis 39: 6-8a
- Genesis 40
- Genesis 40-50
- Genesis 40: 21ev
- Genesis 41
- Genesis 41
- Genesis 41: 1-27
- Genesis 41: 37-46
- Genesis 41: 40b
- Genesis 42
- Genesis 43
- Genesis 44
- Genesis 45
- Genesis 45: 1-15
- Genesis 46
- Genesis 47
- Genesis 48
- Genesis 49
- Genesis 49: 33 – 50: 26
- Genesis 50
- Genesis 50: 22-26
- Overige exegese (134) Invouwen
-
- Exodus 01
- Exodus 01-02
- Exodus 02: 1-10
- Exodus 02: 11-25
- Exodus 03-04
- Exodus 03: 1-15
- Exodus 03: 1-22
- Exodus 04: 1-31
- Exodus 06: 1-8
- Exodus 07: 14 – 12: 30
- Exodus 12-15
- Exodus 14: 9-14
- Exodus 16-18
- Exodus 17: 1-7
- Exodus 19-20
- Exodus 19: 1-11
- Exodus 20: 1-17
- Exodus 22: 20-26
- Exodus 23: 19
- Exodus 24: 12-18
- Exodus 30: 11-16
- Exodus 32-34
- Exodus 32: 7-14 (1)
- Exodus 32: 7-14 (2)
- Exodus 34: 27-35
- Exodus 34: 33-35
- Exodus 34: 4-9
- Overige exegese (12) Invouwen
-
- Deuteronomium 04: 1-2, 9-20
- Deuteronomium 04: 32-40
- Deuteronomium 04: 32-40
- Deuteronomium 05: 6-21
- Deuteronomium 06: 20 – 25
- Deuteronomium 06: 4
- Deuteronomium 10: 12-24
- Deuteronomium 10: 16
- Deuteronomium 13: 2-6
- Deuteronomium 15: 1-11
- Deuteronomium 18: 15-20
- Deuteronomium 24: 17-22
- Deuteronomium 26: 5-11
- Deuteronomium 30: 15-20 (1)
- Deuteronomium 30: 15-20 (2)
- Deuteronomium 30: 9-14
- Deuteronomium 32: 4-40
- Overige exegese (2) Invouwen
-
-
-
- 1 Samuel 01-03
- 1 Samuël 01: 1-20
- 1 Samuel 01: 1-20
- 1 Samuël 02: 1-36
- 1 Samuël 03: 1-10
- 1 Samuel 04
- 1 Samuel 04-05
- 1 Samuel 05
- 1 Samuel 06
- 1 Samuel 08
- 1 Samuel 09-10
- 1 Samuel 11
- 1 Samuel 12-15
- 1 Samuel 16
- 1 Samuël 16: 1-13
- 1 Samuel 17
- 1 Samuel 18-20
- 1 Samuel 21
- 1 Samuel 21-23
- 1 Samuël 24
- 1 Samuel 24-26
- 1 Samuel 28-31
- Overige exegese (7) Invouwen
-
- Jesaja 01: 18-26
- Jesaja 06: 1-8
- Jesaja 07: 10-17
- Jesaja 08: 23 – 09: 6
- Jesaja 11: 1-10
- Jesaja 12
- Jesaja 25: 1-6
- Jesaja 25: 1-9
- Jesaja 26: 1-13
- Jesaja 29: 18-24
- Jesaja 30: 15-21
- Jesaja 35: 1-10
- Jesaja 40: 1-11
- Jesaja 40: 12-25
- Jesaja 41: 17-20
- Jesaja 42: 1-7
- Jesaja 43: 1-12
- Jesaja 43: 9-12
- Jesaja 45: 1-7
- Jesaja 45: 15-19
- Jesaja 45: 20-25
- Jesaja 49: 1-7
- Jesaja 49: 13-18
- Jesaja 50, 52 en 54
- Jesaja 51: 1-6
- Jesaja 51: 9-11
- Jesaja 52: 1-7
- Jesaja 52: 7-10
- Jesaja 55: 6-13
- Jesaja 56: 1-8
- Jesaja 58
- Jesaja 61: 10 - 62: 3
- Jesaja 63: 19-64: 8
- Jesaja 63: 7-14
- Jesaja 65: 17-25
- Jesaja 66: 10-14
- Overige exegese (21) Invouwen
-
-
-
Evangeliën
-
- Matteüs 01: 18-25
- Matteüs 02: 1-18
- Matteüs 03: 1-12
- Matteüs 03: 13-17
- Matteüs 04: 1-11
- Matteüs 04: 12-22
- Matteüs 05: 1-12
- Matteüs 05: 17-26 en 37
- Matteüs 05: 33-48
- Matteüs 06: 24-34
- Matteüs 09: 36-10:15
- Matteüs 11: 2-11
- Matteüs 11: 25-30
- Matteüs 13: 1-23
- Matteüs 13: 1-23
- Matteüs 13: 24-43
- Matteüs 13: 44-52
- Matteüs 14: 13-21
- Matteüs 15: 21-28
- Matteüs 16: 21-27
- Matteüs 17: 1-9
- Matteüs 17: 14-20
- Matteüs 18: 15-20
- Matteus 18: 21-35
- Matteüs 20: 1-16
- Matteüs 21: 23-32
- Matteüs 21: 33-43
- Matteüs 21: 33-44
- Matteüs 22: 1-14
- Matteüs 22: 15-22
- Matteüs 22: 34-46
- Matteüs 24: 14-34
- Matteüs 25: 1-13
- Matteüs 25: 14-30
- Matteüs 25: 31-46
- Matteüs 25: 31-46
- Matteüs 26: 1-14
- Matteüs 28: 16-20
- Overige exegese (23) Invouwen
-
- Lucas 01: 26-38
- Lucas 02: 1-20
- Lucas 02: 21
- Lucas 02: 36-38
- Lucas 02: 41-52
- Lucas 03: 1-6
- Lucas 04: 1-13
- Lucas 04: 14-21
- Lucas 07: 1-10
- Lucas 07: 11-17
- Lucas 07: 36-50
- Lucas 08: 26-39
- Lucas 08: 4 – 15
- Lucas 09: 28-36
- Lucas 09: 51-62
- Lucas 10: 1-20
- Lucas 10: 23 – 37
- Lucas 10: 25-37
- Lucas 10: 38-42
- Lucas 10: 38-42
- Lucas 11: 1-13
- Lucas 12: 13-21
- Lucas 12: 13-21
- Lucas 12: 32-40
- Lucas 12: 49-56
- Lucas 13: 1-9
- Lucas 13: 22-30
- Lucas 14: 1-11
- Lucas 14: 1,7-14
- Lucas 14: 12-24
- Lucas 14: 12-24
- Lucas 14: 12-24
- Lucas 14: 25-33
- Lucas 15: 1-10
- Lucas 15: 11-32
- Lucas 16: 1-8
- Lucas 16: 19-31
- Lucas 18: 1-8
- Lucas 18: 9-14
- Lucas 19: 1-10
- Lucas 19: 41-48
- Lucas 20: 9-19
- Lucas 22: 1-39
- Overige exegese (28) Invouwen
-
- Marcus 01: 1-13
- Marcus 01: 12-15
- Marcus 01: 14-20
- Marcus 02: 23-03
- Marcus 04: 26-34
- Marcus 04: 35-41
- Marcus 05: 25-34
- Marcus 06: 30-44
- Marcus 06: 45-52
- Marcus 07: 1-23
- Marcus 07: 24-30
- Marcus 07: 31-37
- Marcus 08: 1-21
- Marcus 08: 22-26
- Marcus 08: 27-9:1
- Marcus 09: 14-29
- Marcus 09: 2-10
- Marcus 09: 30-37
- Marcus 10: 1-16
- Marcus 10: 1-16
- Marcus 10: 1-16
- Marcus 10: 1-16
- Marcus 10: 2-12
- Marcus 10: 46-52
- Marcus 12: 28-34
- Marcus 12: 38-13: 2
- Overige exegese (11) Invouwen
-
- Johannes 01: 1-14
- Johannes 01: 1-14
- Johannes 01: 19-28
- Johannes 02: 1-11
- Johannes 02: 13-22
- Johannes 03: 1-16
- Johannes 03: 1-21
- Johannes 04: 5-26 (42)
- Johannes 05: 1-18
- Johannes 06: 1-15
- Johannes 08: 1-11
- Johannes 08: 1-11
- Johannes 08: 1-11
- Johannes 08: 31-59
- Johannes 09
- Johannes 10: 1-10
- Johannes 11: 1-44
- Johannes 12: 20-33
- Johannes 14: 1-14
- Johannes 14: 15-29
- Johannes 15: 1-8
- Johannes 16: 16-24
- Johannes 17: 1-13
- Johannes 20: 1-18
- Johannes 20: 19-23 (31)
- Johannes 21: 1-14
- Lucas 20: 27-38
- Overige exegese (12) Invouwen
-
-
Brieven
-
- Romeinen 01: 1-7
- Romeinen 04: 1-12
- Romeinen 05: 1-11
- Romeinen 05: 12-15
- Romeinen 05: 6-11
- Romeinen 06: 3-4 en 8-11
- Romeinen 08: 09 en 11-13
- Romeinen 08: 14-17
- Romeinen 08: 18-23
- Romeinen 08: 26-27
- Romeinen 08: 28-30
- Romeinen 08: 35 en 37-39
- Romeinen 08: 8-11
- Romeinen 09: 1-5
- Romeinen 10: 8-13
- Romeinen 11: 13-15 en 29-32
- Romeinen 11: 33-36
- Romeinen 12: 1-2
- Romeinen 12: 1-8
- Romeinen 13: 8-10
- Romeinen 13: 8-14
- Romeinen 14: 7-9
- Romeinen 15: 4-13
- Romeinen 16: 25-27
- Overige exegese (9) Invouwen
-
- Hebreeën 01: 1-12
- Hebreeën 01: 1-13
- Hebreeën 03: 1-14
- Hebreeën 04: 12-16
- Hebreeën 05: 1-10
- Hebreeën 05: 1-10 en 06: 9-12
- Hebreeën 07: 23-28
- Hebreeën 09: 11-15
- Hebreeën 10: 1-18
- Hebreeën 10: 19-25 en 36-39
- Hebreeën 11: 1-16
- Hebreeën 11: 17-29
- Hebreeën 12: 1-4
- Hebreeën 12: 22-29
- Hebreeën 12: 5-13
- Hebreeën 13: 1-6
- Overige exegese (1) Invouwen
-
Colofon
< Alle onderwerpen
Printen
Johannes 20: 19-23 (31)
doorTheo Witkamp
gelezen7
Waarschijnlijk bestaan er geen literaire relaties tussen Luc 24:36-43 en Joh 20:19-20, maar traditiehistorisch zijn er zeker verbanden. In beide versies staat Jezus na de opstanding opeens in het midden van zijn leerlingen, groet hen met: ‘vrede zij met jullie’, is er sprake van vrees en vreugde, en toont Jezus hun zijn handen, zodat zij hem herkennen. Verder gaan beide verhalen eigen wegen. Bij Lucas ligt de nadruk op het gegeven dat de opgestane Jezus geen geestverschijning is, maar dat hij het echt zelf is, met vlees en botten en al. Ze kunnen hem voelen en hem vis zien eten. Het kost de leerlingen hier moeite om hem te herkennen. Dat laatste geschiedt bij Johannes zonder moeite en Jezus gaat hier al snel over tot het geven van de Geest. Het is boeiend om te zien hoe de vierde evangelist met een aantal tamelijk kleine aanpassingen de perikoop theologisch in het geheel van zijn evangelietekst weet in te vouwen.
De eerst aanpassing lijkt de vermelding te zijn dat de deuren gesloten zijn ‘uit vrees voor de Joden’. Het valt op dat waar het de bij Lucas om angst voor een geest gaat, het hier angst voor de Joden betreft. Dit weerspiegelt ongetwijfeld de latere ervaringen van de gemeente van Johannes, zoals deze elders in het evangelie ook vermeld worden (vgl. 7:13; 9:22; 12:42; 16:2; 19:38). In de context van het verhaal kunnen met ‘de Joden’ natuurlijk slechts de Jeruzalemse heersers bedoeld zijn, maar de manier van spreken zelf is een reflex van andere verhoudingen: net zoals met ‘de Duitsers’ tijdens de tweede wereldoorlog de vijanden bedoeld werden, zo is dat met ‘de Joden’ hier ook. Dat Jezus en zijn leerlingen zelf ook Jood waren lijkt hier vergeten te zijn. Inmiddels weten we dat met dergelijke stereotyperingen ook grote schade aangericht is.
Een tweede johanneïsche cursivering vinden we in vs. 19 en 20 waar we lezen over de vrede en de vreugde die de leerlingen ervaren bij het zien van de Heer. Het gaat hier om meer gaat dan om de conventionele groet en de vreugde van het moment alleen. Dat wordt niet alleen duidelijk door de herhaling van de groet in vs. 21, maar ook door de relaties met de afscheidsreden. De evangelist herneemt namelijk de woorden uit 14:27 en 16:16-22, waar Jezus spreekt over de vrede en de vreugde die zijn volgelingen zullen ervaren in een context van conflicten en bedreigingen en van afscheid en terugkeer. Wat Jezus zijn leerlingen in de afscheidsreden in het vooruitzicht stelde zien we hier beginnen.
De verbinding tussen verschijning en zending in vs. 19-23 is een kenmerk van de opstandingsverhalen in het algemeen, vgl. Luc 24:36-49 en Matt 28:16-20 (vgl. het zgn. canonieke slot van Marcus 16:9-20). Toch hebben, met de vele traditionele formuleringen, vs. 21-23 ook een johanneïsche inbedding gevonden. Jezus’ eigen zending, waarover het evangelie steeds gesproken heeft, gaat door (vgl. het perf. apestalken, dat continuïteit aanduidt), maar nu in dat wat zijn leerlingen doen. Hiertoe worden ze gemachtigd met de gave van de heilige Geest. Door het inblazen van de Geest krijgen de leerlingen deel aan het nieuwe leven van de opgestane, wat zondevergeving impliceert, en zij delen in zijn zending door dit leven door te geven. Hun werk heeft dezelfde betekenis als Jezus’ eigen werk en staat daarmee onder dezelfde grote spanning van levengeven en oordelen als bv. in Joh 5:21-29 en 9:39-31 (vgl. ook Matt 16:19; 18:18).
Het thema van het zien van Jezus wordt in vs. 24-29 hernomen. Dit gedeelte vormt een specifiek johanneïsche toevoeging aan de verschijningsverhalen. De evangelist wil apart de vraag thematiseren of al diegenen die later tot geloof gekomen zijn en de opgestane Jezus niet zelf gezien hebben slechter af zijn dan de eerste leerlingen. Hiervoor kiest hij een van de twaalf als representant uit, Thomas. Ook dit gedeelte wijst terug naar de afscheidsredevoeringen, zie 16:16vv. In 20:24-29 wordt dit weerzien opgenomen en apart gethematiseerd, niet om Thomas klein te maken, maar om de volgende generaties te bemoedigen: zij die niet meer letterlijk Jezus kunnen zien, kunnen hem zien op geestelijke wijze, met de ogen van het geloof en in de gestalte van de Geest. Zij zijn niet slechter af, eerder beter (vgl. 16:7).
De eerst aanpassing lijkt de vermelding te zijn dat de deuren gesloten zijn ‘uit vrees voor de Joden’. Het valt op dat waar het de bij Lucas om angst voor een geest gaat, het hier angst voor de Joden betreft. Dit weerspiegelt ongetwijfeld de latere ervaringen van de gemeente van Johannes, zoals deze elders in het evangelie ook vermeld worden (vgl. 7:13; 9:22; 12:42; 16:2; 19:38). In de context van het verhaal kunnen met ‘de Joden’ natuurlijk slechts de Jeruzalemse heersers bedoeld zijn, maar de manier van spreken zelf is een reflex van andere verhoudingen: net zoals met ‘de Duitsers’ tijdens de tweede wereldoorlog de vijanden bedoeld werden, zo is dat met ‘de Joden’ hier ook. Dat Jezus en zijn leerlingen zelf ook Jood waren lijkt hier vergeten te zijn. Inmiddels weten we dat met dergelijke stereotyperingen ook grote schade aangericht is.
Een tweede johanneïsche cursivering vinden we in vs. 19 en 20 waar we lezen over de vrede en de vreugde die de leerlingen ervaren bij het zien van de Heer. Het gaat hier om meer gaat dan om de conventionele groet en de vreugde van het moment alleen. Dat wordt niet alleen duidelijk door de herhaling van de groet in vs. 21, maar ook door de relaties met de afscheidsreden. De evangelist herneemt namelijk de woorden uit 14:27 en 16:16-22, waar Jezus spreekt over de vrede en de vreugde die zijn volgelingen zullen ervaren in een context van conflicten en bedreigingen en van afscheid en terugkeer. Wat Jezus zijn leerlingen in de afscheidsreden in het vooruitzicht stelde zien we hier beginnen.
De verbinding tussen verschijning en zending in vs. 19-23 is een kenmerk van de opstandingsverhalen in het algemeen, vgl. Luc 24:36-49 en Matt 28:16-20 (vgl. het zgn. canonieke slot van Marcus 16:9-20). Toch hebben, met de vele traditionele formuleringen, vs. 21-23 ook een johanneïsche inbedding gevonden. Jezus’ eigen zending, waarover het evangelie steeds gesproken heeft, gaat door (vgl. het perf. apestalken, dat continuïteit aanduidt), maar nu in dat wat zijn leerlingen doen. Hiertoe worden ze gemachtigd met de gave van de heilige Geest. Door het inblazen van de Geest krijgen de leerlingen deel aan het nieuwe leven van de opgestane, wat zondevergeving impliceert, en zij delen in zijn zending door dit leven door te geven. Hun werk heeft dezelfde betekenis als Jezus’ eigen werk en staat daarmee onder dezelfde grote spanning van levengeven en oordelen als bv. in Joh 5:21-29 en 9:39-31 (vgl. ook Matt 16:19; 18:18).
Het thema van het zien van Jezus wordt in vs. 24-29 hernomen. Dit gedeelte vormt een specifiek johanneïsche toevoeging aan de verschijningsverhalen. De evangelist wil apart de vraag thematiseren of al diegenen die later tot geloof gekomen zijn en de opgestane Jezus niet zelf gezien hebben slechter af zijn dan de eerste leerlingen. Hiervoor kiest hij een van de twaalf als representant uit, Thomas. Ook dit gedeelte wijst terug naar de afscheidsredevoeringen, zie 16:16vv. In 20:24-29 wordt dit weerzien opgenomen en apart gethematiseerd, niet om Thomas klein te maken, maar om de volgende generaties te bemoedigen: zij die niet meer letterlijk Jezus kunnen zien, kunnen hem zien op geestelijke wijze, met de ogen van het geloof en in de gestalte van de Geest. Zij zijn niet slechter af, eerder beter (vgl. 16:7).
Inhoudsopgave