Opschrift van de brief

Door Peter Tomson

Brieflezing bij Jes. 7:10-17 (Immanuël) en Mat. 1:18-25 (Aankondiging)

Over Romeinen zie zondag 4 december.
De openingsverzen van Romeinen slaan een plechtige, haast liturgische toon aan. Dat gebeurt vaker in briefopeningen van Paulus, maar hier nog treffender.

Zo is er de uitdrukking ‘in de heilige schriften’, en grafais hagiais (het weglaten van het lidwoord is archaïserend-plechtig), wat een letterlijke vertaling lijkt van het Hebreeuwse be-kitvee kodesj. Ketoevim zijn ‘schriftverzen’ of ‘(ge)schriften’.
Nog zo’n uitdrukking is pneuma hagiosunês, lett. ‘Geest der heiligheid’ (opnieuw met ‘plechtige’ weglating van het lidwoord). Ook dit lijkt een ‘getrouwe overzetting’ van het Hebreeuws, roeach ha-kodesj, lett. ‘geest van het heilige / de heiligheid’.
Paulus schrijft plechtig joods-Grieks, wellicht met het oog op de joodse christenen die een belangrijke rol spelen in deze brief.

Het gaat de roostermakers natuurlijk om v3, Gods zoon ‘die is geboren uit het zaad van David naar het vlees’ (de NBG vertaalt hier sterk verduidelijkend en verliest daarbij enkele ‘bijbelse’ uitdrukkingen – je moet nu eenmaal kiezen).
Let op de parallelle formulering in v4: ‘die is afgezonderd/voorbestemd als Gods zoon in macht naar de heilige Geest…’

De Davidische afkomst van Jezus was in de vroegste kerk een belangrijk ‘christologisch’ motief, bv. te vinden in de Didachè 9:2; 10:6, een geschrift met duidelijk joods-christelijke wortels, maar ook in de anti-joods gekleurde brieven van Ignatius (bv. aan Smyrna 6:1) – en dus een oorspronkelijk vroegchristelijk motief. Het verdween uit de belijdenis in de loop van de 2e eeuw, waarschijnlijk vangwege de messiaanse en dus politieke associaties, die m.n. sinds de bloedig neergeslagen Bar-Kochba-opstand staatsgevaarlijk waren.

Ook de ‘Davidisch-politieke wortels’ van Jezus zijn een mooi thema in de Advent, zeker samen met de andere lezingen samen!