-
Tenach
-
-
- Genesis 01
- Genesis 01: 1 (a)
- Genesis 01: 1 (b)
- Genesis 01: 1 (c)
- Genesis 01: 1-2: 4a LdG
- Genesis 01: 1-2: 4a RVM
- Genesis 01: 4
- Genesis 01: 5a en 10a
- Genesis 02
- Genesis 02: 15-25
- Genesis 02: 15-3: 9
- Genesis 02: 4-25
- Genesis 02: 4a-24
- Genesis 02: 4b-25
- Genesis 03
- Genesis 03
- Genesis 03: 1-9
- Genesis 04
- Genesis 04
- Genesis 04: 1-6
- Genesis 04: 15b
- Genesis 05
- Genesis 05-09
- Genesis 06
- Genesis 06: 1-4
- Genesis 06: 5-22
- Genesis 07
- Genesis 08
- Genesis 08: 1-14
- Genesis 08: 6-16
- Genesis 09
- Genesis 09
- Genesis 09: 8-17
- Genesis 09: 8-17
- Genesis 10
- Genesis 10-11
- Genesis 11
- Genesis 11: 1
- Genesis 11: 1-9
- Genesis 11: 8-17
- Genesis 12
- Genesis 12-13
- Genesis 12: 1-8
- Genesis 13
- Genesis 14
- Genesis 15-17
- Genesis 15: 17
- Genesis 15: 7-21
- Genesis 16
- Genesis 17
- Genesis 18
- Genesis 18-19
- Genesis 18: 20-33
- Genesis 19
- Genesis 19: 2b, 8
- Genesis 20
- Genesis 20-22
- Genesis 20:16
- Genesis 21
- Genesis 21: 14
- Genesis 21: 9-12a
- Genesis 22 Samenvatting
- Genesis 22 Vragen
- Genesis 22: 1
- Genesis 22: 1-18
- Genesis 22: 12
- Genesis 22: 13
- Genesis 22: 3
- Genesis 22a
- Genesis 22b
- Genesis 22c
- Genesis 23
- Genesis 23
- Genesis 23-24
- Genesis 24
- Genesis 24: 11en 29:3
- Genesis 24: 16a
- Genesis 24: 62-63a
- Genesis 24: 63
- Genesis 25
- Genesis 25-28
- Genesis 25: 19-34
- Genesis 25: 22-23a
- Genesis 25: 5-6
- Genesis 25:29, 30a, 33b, 34b
- Genesis 26
- Genesis 26: 1a,6,7a,8
- Genesis 27: 1, 5, 6, 15 en 42
- Genesis 27: 15,17 en 27b
- Genesis 27: 3
- Genesis 28
- Genesis 28: 10-15 en 31: 10-11
- Genesis 28: 10-22
- Genesis 29
- Genesis 29-31
- Genesis 29: 1-30
- Genesis 29: 23, 25-26
- Genesis 30
- Genesis 30: 22-24
- Genesis 31
- Genesis 31: 1-3
- Genesis 31: 30b, 33
- Genesis 32
- Genesis 32 en 33
- Genesis 32-35
- Genesis 32: 23-32
- Genesis 32: 26 en 32
- Genesis 32: 4, 33: 1a
- Genesis 33
- Genesis 34
- Genesis 34: 2-3
- Genesis 34: 24-25
- Genesis 34: 29
- Genesis 35
- Genesis 36
- Genesis 36-38
- Genesis 37
- Genesis 37: 3
- Genesis 37: 5-10
- Genesis 38
- Genesis 38: 14-15
- Genesis 38: 24, 26
- Genesis 39
- Genesis 39: 1-20
- Genesis 39: 10-11
- Genesis 39: 12, 17, 19, 20
- Genesis 39: 6-8a
- Genesis 40
- Genesis 40-50
- Genesis 40: 21ev
- Genesis 41
- Genesis 41
- Genesis 41: 1-27
- Genesis 41: 37-46
- Genesis 41: 40b
- Genesis 42
- Genesis 43
- Genesis 44
- Genesis 45
- Genesis 45: 1-15
- Genesis 46
- Genesis 47
- Genesis 48
- Genesis 49
- Genesis 49: 33 – 50: 26
- Genesis 50
- Genesis 50: 22-26
- Overige (132) Invouwen
-
- Exodus 01
- Exodus 01-02
- Exodus 02: 1-10
- Exodus 02: 11-25
- Exodus 03-04
- Exodus 03: 1-15
- Exodus 03: 1-22
- Exodus 04: 1-31
- Exodus 06: 1-8
- Exodus 07: 14 – 12: 30
- Exodus 12-15
- Exodus 14: 9-14
- Exodus 16-18
- Exodus 17: 1-7
- Exodus 19-20
- Exodus 19: 1-11
- Exodus 20: 1-17
- Exodus 22: 20-26
- Exodus 23: 19
- Exodus 24: 12-18
- Exodus 30: 11-16
- Exodus 32-34
- Exodus 32: 7-14 (1)
- Exodus 32: 7-14 (2)
- Exodus 34: 27-35
- Exodus 34: 33-35
- Exodus 34: 4-9
- Overige (12) Invouwen
-
- Deuteronomium 04: 1-2, 9-20
- Deuteronomium 04: 32-40
- Deuteronomium 04: 32-40
- Deuteronomium 05: 6-21
- Deuteronomium 06: 20 – 25
- Deuteronomium 06: 4
- Deuteronomium 10: 12-24
- Deuteronomium 10: 16
- Deuteronomium 13: 2-6
- Deuteronomium 15: 1-11
- Deuteronomium 18: 15-20
- Deuteronomium 24: 17-22
- Deuteronomium 26: 5-11
- Deuteronomium 30: 15-20 (1)
- Deuteronomium 30: 15-20 (2)
- Deuteronomium 30: 9-14
- Deuteronomium 32: 4-40
- Overige (2) Invouwen
-
-
-
- 1 Samuel 01-03
- 1 Samuël 01: 1-20
- 1 Samuel 01: 1-20
- 1 Samuël 02: 1-36
- 1 Samuël 03: 1-10
- 1 Samuel 04
- 1 Samuel 04-05
- 1 Samuel 05
- 1 Samuel 06
- 1 Samuel 08
- 1 Samuel 09-10
- 1 Samuel 11
- 1 Samuel 12-15
- 1 Samuel 16
- 1 Samuël 16: 1-13
- 1 Samuel 17
- 1 Samuel 18-20
- 1 Samuel 21
- 1 Samuel 21-23
- 1 Samuël 24
- 1 Samuel 24-26
- 1 Samuel 28-31
- Overige (7) Invouwen
-
- Jesaja 01: 18-26
- Jesaja 06: 1-8
- Jesaja 07: 10-17
- Jesaja 08: 23 – 09: 6
- Jesaja 11: 1-10
- Jesaja 12
- Jesaja 25: 1-6
- Jesaja 25: 1-9
- Jesaja 26: 1-13
- Jesaja 29: 18-24
- Jesaja 30: 15-21
- Jesaja 35: 1-10
- Jesaja 40: 1-11
- Jesaja 40: 12-25
- Jesaja 41: 17-20
- Jesaja 42: 1-7
- Jesaja 43: 1-12
- Jesaja 43: 9-12
- Jesaja 45: 1-7
- Jesaja 45: 15-19
- Jesaja 45: 20-25
- Jesaja 49: 1-7
- Jesaja 49: 13-18
- Jesaja 50, 52 en 54
- Jesaja 51: 1-6
- Jesaja 51: 9-11
- Jesaja 52: 1-7
- Jesaja 52: 13-53,12
- Jesaja 52: 7-10
- Jesaja 55: 6-13
- Jesaja 56: 1-8
- Jesaja 58
- Jesaja 61: 10 - 62: 3
- Jesaja 63: 19-64: 8
- Jesaja 63: 7-14
- Jesaja 65: 17-25
- Jesaja 66: 10-14
- Overige (22) Invouwen
-
-
-
Evangeliën
-
- Matteüs 01: 18-25
- Matteüs 02: 1-18
- Matteüs 03: 1-12
- Matteüs 03: 13-17
- Matteüs 04: 1-11
- Matteüs 04: 12-22
- Matteüs 05: 1-12
- Matteüs 05: 17-26 en 37
- Matteüs 05: 33-48
- Matteüs 06: 24-34
- Matteüs 09: 36-10:15
- Matteüs 11: 2-11
- Matteüs 11: 25-30
- Matteüs 13: 1-23
- Matteüs 13: 1-23
- Matteüs 13: 24-43
- Matteüs 13: 44-52
- Matteüs 14: 13-21
- Matteüs 15: 21-28
- Matteüs 16: 21-27
- Matteüs 17: 1-9
- Matteüs 17: 14-20
- Matteüs 18: 15-20
- Matteus 18: 21-35
- Matteüs 20: 1-16
- Matteüs 21: 23-32
- Matteüs 21: 33-43
- Matteüs 21: 33-44
- Matteüs 22: 1-14
- Matteüs 22: 15-22
- Matteüs 22: 34-46
- Matteüs 24: 14-34
- Matteüs 25: 1-13
- Matteüs 25: 14-30
- Matteüs 25: 31-46
- Matteüs 25: 31-46
- Matteüs 26: 1-14
- Matteüs 28: 16-20
- Overige (23) Invouwen
-
- Lucas 01: 26-38
- Lucas 02: 1-20
- Lucas 02: 21
- Lucas 02: 36-38
- Lucas 02: 41-52
- Lucas 03: 1-6
- Lucas 04: 1-13
- Lucas 04: 14-21
- Lucas 07: 1-10
- Lucas 07: 11-17
- Lucas 07: 36-50
- Lucas 08: 26-39
- Lucas 08: 4 – 15
- Lucas 09: 28-36
- Lucas 09: 51-62
- Lucas 10: 1-20
- Lucas 10: 23 – 37
- Lucas 10: 25-37
- Lucas 10: 38-42
- Lucas 10: 38-42
- Lucas 11: 1-13
- Lucas 12: 13-21
- Lucas 12: 13-21
- Lucas 12: 32-40
- Lucas 12: 49-56
- Lucas 13: 1-9
- Lucas 13: 22-30
- Lucas 14: 1-11
- Lucas 14: 1,7-14
- Lucas 14: 12-24
- Lucas 14: 12-24
- Lucas 14: 12-24
- Lucas 14: 25-33
- Lucas 15: 1-10
- Lucas 15: 11-32
- Lucas 16: 1-8
- Lucas 16: 19-31
- Lucas 18: 1-8
- Lucas 18: 9-14
- Lucas 19: 1-10
- Lucas 19: 41-48
- Lucas 20: 27-38
- Lucas 20: 9-19
- Lucas 22: 1-39
- Overige (29) Invouwen
-
- Marcus 01: 1-13
- Marcus 01: 12-15
- Marcus 01: 14-20
- Marcus 02: 23-03
- Marcus 04: 26-34
- Marcus 04: 35-41
- Marcus 05: 25-34
- Marcus 06: 30-44
- Marcus 06: 45-52
- Marcus 07: 1-23
- Marcus 07: 24-30
- Marcus 07: 31-37
- Marcus 08: 1-21
- Marcus 08: 22-26
- Marcus 08: 27-9:1
- Marcus 09: 14-29
- Marcus 09: 2-10
- Marcus 09: 30-37
- Marcus 10: 1-16
- Marcus 10: 1-16
- Marcus 10: 1-16
- Marcus 10: 1-16
- Marcus 10: 2-12
- Marcus 10: 46-52
- Marcus 12: 28-34
- Marcus 12: 38-13: 2
- Overige (11) Invouwen
-
- Johannes 01: 1-14
- Johannes 01: 1-14
- Johannes 01: 19-28
- Johannes 02: 1-11
- Johannes 02: 13-22
- Johannes 03: 1-16
- Johannes 03: 1-21
- Johannes 04: 5-26 (42)
- Johannes 05: 1-18
- Johannes 06: 1-15
- Johannes 08: 1-11
- Johannes 08: 1-11
- Johannes 08: 1-11
- Johannes 08: 31-59
- Johannes 09
- Johannes 10: 1-10
- Johannes 11: 1-44
- Johannes 12: 20-33
- Johannes 14: 1-14
- Johannes 14: 15-29
- Johannes 15: 1-8
- Johannes 16: 16-24
- Johannes 17: 1-13
- Johannes 20: 1-18
- Johannes 20: 19-23 (31)
- Johannes 21: 1-14
- Overige (11) Invouwen
-
-
Brieven
-
- Romeinen 01: 1-7
- Romeinen 04: 1-12
- Romeinen 05: 1-11
- Romeinen 05: 12-15
- Romeinen 05: 6-11
- Romeinen 06: 3-4 en 8-11
- Romeinen 08: 09 en 11-13
- Romeinen 08: 14-17
- Romeinen 08: 18-23
- Romeinen 08: 26-27
- Romeinen 08: 28-30
- Romeinen 08: 35 en 37-39
- Romeinen 08: 8-11
- Romeinen 09: 1-5
- Romeinen 10: 8-13
- Romeinen 11: 13-15 en 29-32
- Romeinen 11: 33-36
- Romeinen 12: 1-2
- Romeinen 12: 1-8
- Romeinen 13: 8-10
- Romeinen 13: 8-14
- Romeinen 14: 7-9
- Romeinen 15: 4-13
- Romeinen 16: 25-27
- Overige (9) Invouwen
-
- Hebreeën 01: 1-12
- Hebreeën 01: 1-13
- Hebreeën 03: 1-14
- Hebreeën 04: 12-16
- Hebreeën 05: 1-10
- Hebreeën 05: 1-10 en 06: 9-12
- Hebreeën 07: 23-28
- Hebreeën 09: 11-15
- Hebreeën 10: 1-18
- Hebreeën 10: 19-25 en 36-39
- Hebreeën 11: 1-16
- Hebreeën 11: 17-29
- Hebreeën 12: 1-4
- Hebreeën 12: 22-29
- Hebreeën 12: 5-13
- Hebreeën 13: 1-6
- Overige (1) Invouwen
-
Leesrooster
-
Colofon
Jeremia 20: 7-18
Jeremia’s Klacht
i.
Jeremia’s beroemde klacht in 20:7-18, met als hoogtepunt de passage die begint met ‘vervloekt is de dag waarop ik geboren ben’ (14-18), maakt deel uit van een belangrijk thema van de Thora, namelijk dat van een mens die een expliciet of impliciet vraagteken bij Gods rechtvaardigheid zet. Overal verguisd, krijgt Jeremia geen enkele bescherming in het uitoefenen van zijn beroep als profeet. Het lijkt erop dat God hem gewoon laat stikken, vandaar zijn klacht.
Wij hebben hier te maken met een ware traditie die eigen is aan de Thora. Het begint al bij de vader van de Joden, Abraham, die niet bereid is om Gods rechtvaardigheid in zake Sodom zomaar te accepteren zonder ervan overtuigd te zijn dat het aan zijn normen voldoet. Het is niet zo dat hij aan Gods normen moet voldoen, nee, het is juist andersom!
‘Zult U ook de rechtvaardigen tegelijk met de goddeloze wegvagen? . . . . . Er kan toch geen sprake van zijn dat U zoiets doet . . . Zou de Rechter van de hele aarde geen recht doen?’ (Gen. 18:23-25).
Abraham is in deze hele passage het toonaangevende voorbeeld van de mens die rechtvaardigheid ‘najaagt’ (Deut. 16:20), ook al moet hij daarvoor tegen God Zelf opboksen.
Diezelfde traditie zet zich voort in Numeri, wanneer Mozes God ervan beticht dat Hij ‘oneerlijk’ is geweest tegen hem: ‘waarom hebt U Uw dienaar kwaad gedaan . . dat U de last van heel dit volk op mij legt?’ (11:11). Vervolgens kunnen wij het ook zien in Davids Psalm 10, wanneer hij klaagt dat God Zich niet laat zien of horen, ook al staat hem het water tot aan de lippen: ‘Heere, waarom blijft U van verre staan? Waarom verbergt U zich in tijden van benauwdheid?’ en verder in Jobs impliciete kritiek in hoofdstuk 20 dat er iets aan Gods rechtvaardigheid moet mankeren omdat de goddelozen overal zo gedijen: ‘waarom leven de goddelozen’ (7-34).
Dezelfde kritiek wordt alleen maar dramatischer in de schrijnende beschrijving van hoofdstuk 24, waarin God het toestaat dat de armen ‘naakt … overnachten zonder kleding, geen bedekking (hebben) tegen de kou, dat ze nat worden door een stortvloed van de bergen, en zich zonder een toevluchtsoord vastklampen aan een rots’ (7-8).
Zie verder hierover, Dov Weiss, Pious Irreverence: Confronting God in Rabbinic Judaism (Univ. Of Pennsylvania, 2017).
Men kan, denk ik, veilig stellen dat dit een wezenlijk verschil is tussen de Thora en het Nieuwe Testament: de Thora rammelt van dit soort klachten waarbij men zich soms maar moeilijk kan schikken in Gods idee over rechtvaardigheid, terwijl de personages van het Nieuwe Testament in vergelijking veel ‘bravere’ mensen zijn die Gods besluiten, hoe onrechtvaardig zij ook mogen lijken, veel gemakkelijker aannemen, en Hem ook veel minder uitdagen.
Wat dit betreft zitten de beroemde Zeven Laatste Woorden van Jezus, ‘Mijn God, waarom heeft U mij verlaten?’ nog veel dichter bij deze kritische Thora traditie dan bij de rest van het Nieuwe Testament!
Hoe is dit verschil te verklaren? De tijden van het Nieuwe Testament waren duidelijk anders. Het kan natuurlijk zijn dat het wijdverbreide geloof in die tijd van een naderende apocalyps veel meer deed hopen op Gods genade en daardoor minder ruimte overliet voor kritiek op hem.
Het kan ook zijn dat de hellenistische bekeerlingen, die de tweede generatie vormden van degenen die in Jezus geloofden als zijnde de Messias, overdonderd waren door Gods grootheid en natuurlijk geen eigen traditie t.o.v. Hem hadden zoals de Israëlieten. Die kenden God sinds mensenheugenis een hadden dus al eeuwenlang zo’n innige verstandhouding met hun Hem, dat ze dachten dat ze zich een dergelijke vrijheid konden permitteren!
Ondanks alles wat Paulus zei over de gemeenschap der christenen als het ‘nieuwe volk Israël,’ voelden deze hellenistische christenen zich wellicht toch nog ‘buitenstaanders’ die zich niet dezelfde vrijheden konden veroorloven t.o.v. God, zoals het oorspronkelijke uitverkoren volk dat voelde.
Deze bekeerlingen waren dus de mensen die de evangeliën schreven!
Jeremia daarentegen kon zich deze vrijheid wel permitteren en maakt daar dan ook gretig gebruik van! God heeft hem ‘overgehaald’ maar nu beschermt hem niet! ‘Ik word de hele dag belachelijk gemaakt, ieder van hen bespot mij’ (7-8). Hij profeteert ‘geweld en verwoesting tot smaad en tot schimp, de hele dag’ (8). Niemand wil hem geloven, zelfs de mensen met wie hij op goede voet stond ‘loeren op een struikeling van mij’ (10).
Toch geeft Jeremia zijn taak als profeet niet op (vv. 11-13), ondanks het feit dat hij wenste dat hij nooit geboren was! Hij ‘jeremieert’ hier vijf hele verzen lang over door (14-18), maar in het volgende hoofdstuk is hij nog altijd de spreekbuis van God, die predikt tegen de Koning van Juda, Zedekia:
‘Ik zal u overeenkomstig de vrucht van uw daden straffen, spreekt de Heere, Ik zal een vuur aansteken in zijn woud; dat alles rondom zich zal verteren’ (21:14).
Jeremia zal, ondanks al zijn twijfels, als Gods profeet blijven doorgaan, tot en met het bittere einde, in hoofdstuk 53!
ii.
Abrahams interventie bij God in Genesis 18 geeft ons de onuitgesproken clou waarom de personages van de Thora zich zo vrij voelen om Gods rechtvaardigheid te betwisten: als het er op aankomt, is rechtvaardigheid voor hen nog belangrijker dan Gods gezag op zich! Als God bereid is om de onschuldigen van Sodom gelijk met de schuldigen te laten straffen, dan zou Abraham Hem niet willen dienen!
Abraham is de allereerste in de geschiedenis die een vraagteken zet bij eventuele onrechtvaardige opdrachten. Toen Elie Wiesel zei dat de Holocaust nooit gebeurd zou zijn als goede mensen hun mond hadden open gedaan, dan was dat vast ingegeven door deze houding van Abraham!
Het volk Israël eist rechtvaardigheid van haar God! Alleen als die rechtvaardigheid voortdurend getoond wordt, is men bereid om Hem te gehoorzamen. Het is dus geen onvoorwaardelijke gehoorzaamheid! God mag niet rechtvaardigheid eisen van de mensen zonder dat Hij zelf ook rechtvaardig is!
Pas veel later in Israëls geschiedenis, als Gods rechtvaardigheid te lang op zich laat wachten, wil men uiteindelijk in een wereld na de dood gaan geloven, waar rechtvaardigheid zal heersen in perfecte vorm. Een oplossing die weliswaar nog meer van hun geloof zal eisen, want van nu af aan zullen ze onrechtvaardigheid moeten dulden in ruil voor de hoop dat in de Olam ha-Ba, het hiernamaals, de zaken toch wel recht gezet zullen worden!
Het belangrijke van Jeremia is dat hij klaagt dat het een lieve lust is maar tegelijk zijn taak niet opgeeft. Hij klaagt over de imperfecte wereld waarin hij zijn taak moet volbrengen, hij vervloekt zijn geboorte, wil liever bij de pakken neerzitten, maar houdt toch vol!
Zijn houding is een perfect voorbeeld van het beroemde gezegde van Rabijn Tarfon in Pirke Avot, de ‘Gezegdes van de Vaderen’ van de Talmoed,
‘Het is niet jouw verantwoordelijkheid om het perfectioneren van de wereld af te maken, maar je bent ook niet vrij om ervan af te zien’ (2:21)