Deze bijdrage van Lukas de Groote verscheen eerder in Stethoscoop op Genesis, uitgegeven door de stichting Amphora Books, 2010. 

Confrontatie van Esau en Jakob.

De NBV vertaalt deze verzen zo:
Jakob stuurde boden vooruit naar zijn broer Esau in Seïr, het gebied van Edom.
Plotseling zag Jakob Esau op zich afkomen, met vierhonderd man.

De Herziene Naardense Bijbel heeft:
Dan zendt Jakob voor zijn verschijning boden uit naar Esau, zijn broer; naar het land Seïr, -harigheid, het veld van het –bloedrode- Edom
Jakob heft zijn ogen op en ziet: daar komt Esau, met bij zich vierhonderd man.

Als Jakob terugkeert naar zijn vaderland wacht hem de confrontatie met zijn broer Esau. Het is de eerste ontmoeting tussen beide broers, nadat Esau op een ‘handige’ manier door Jakob bedrogen was. Het verhaal heeft kenmerken die overeenkomen met het verhaal in Genesis 4 waar de botsing tussen twee broers (mogelijk waren Kaïn en Abel ook een tweeling!), op doodslag uitloopt. Een belangrijk aspect daarbij is dat het niet tot een gesprek komt tussen die broers. Hier probeert Jakob met woorden en daden zijn broer te verzoenen, terwijl deze toch met agressieve bedoelingen op hem afkomt. Het leger van vierhonderd man dat Esau bij zich heeft, heeft hij beslist niet met vredelievende bedoelingen meegenomen.
Een confrontatie tussen broers komt vaker voor in bijbelverhalen. Bij Ismaël en Izaäk wordt dit voorkomen doordat Sara tussenbeide komt. De andere halfbroers van Izaäk worden op tijde door Abraham weggestuurd. Bij Jozef en zijn broers proberen Ruben en Juda hier op een minder adequate manier wat aan te doen. De wijze vrouw uit Tekoa voort een toneelstukje op (2 Samuel 1) waarbij zij de confrontatie tussen Kaïn en Abel in herinnering brengt. Ook in dit laatste verhaal is er niemand die tussenbeide komt als de ene broer de andere naar het leven staat. Dit zien we ook bij Kaïn en Abel in Genesis 4. Later werpt Kaïn dit God zelfs voor de voeten. Dat het tussen Esau en Jakob niet tot doodslag komt is opmerkelijk, want ook hier komt niemand tussenbeide. Of het zou een hemels leger moeten zijn; in Genesis 33:8 zegt Esau tenminste dat hij legers gezien heeft.
Wat betreft Seïr: dit is de naam van het bergachtige gebied ten zuiden van de Dode Zee tot aan de golf van Akaba. Volgens het bijbelverhaal werden de Chorieten die daar woorden door de Edomieten, de afstammelingen van Esau verdreven. Het gebied werd later dan ook ‘Edom’ genoemd.
Maar Edom was geen gebied waar men een ‘veld’ kon verwachten. Door het gebruik van dit woord roept de schrijver associaties op met het verhaal in Genesis 4, waar de confrontatie tussen Kaïn en Abel ook plaatsvindt op ‘het veld’.
En nu nog iets over de naam/het woord ‘Edom’. Dit is afgeleid van een woord dat ‘rood’ betekent (in Genesis 25:30 staat dat Esau’s naam ook wel ‘Edom’ is omdat hij zo gretig van rode linzensoep at).
Later is ‘Edom’ synoniem geworden met ‘Rome’, met het Romeinse Rijk. Edom wordt in verschillende profetieën zoals Jesaja 34, als de grote vijand van Israël gezien. Het is alsof de broederstrijd tussen Esau en Jakob alle eeuwen door plaatsvind, waarbij ‘Edom’ symbool is voor de sterkere macht die het kleine Israël wil onderdrukken en vernietigen.
Mogelijk dat in het woord ‘Edom’ op basis van de gebruikte letters de symbolische betekenis terug te vinden is. Het woord ‘Edom’ bestaat namelijk uit de letters aleph, daleth, waw en mem. De getalswaarde van de letter aleph is 1, van de daleth 4 en van de mem 40, terwijl de waw ‘en’ betekent. Men zou ‘Edom’ dus kunnen lezen als 1 + 4 en 40. Bij de confrontatie tussen Esau en Jakob komt Esau met 400 man op Jakob af ( 1 + 400).
Het getal 4 is symbolisch voor de grootste uitbreiding in de ruimte (de vier windstreken) en het getal 40 voor de grootste uitbreiding in tijd (één generatie), terwijl de 400 de totaliteit van alles inhoudt.
Zou in de naam ‘Edom’, op een verborgen manier, elke natie die alle macht wil hebben verborgen zijn? Gaat het daarom in profetieën, zoals Jesaja 34, niet uitsluitend over Edom, maar over elk volk dat zich de meerdere voelt van een ander volk?