Opdrachten tot slot

door Peter Tomson

Deze pericoop bevat een reeks algemene morele aansporingen of vermaningen, zoals die gebruikelijk zijn aan het slot van brieven uit die tijd. We zagen vorige week al dat Hebreeën geen echte brief is, maar een preek of verhandeling die als brief is geredigeerd. De allerlaatste verzen (13:22-25) volgen op een plechtige zegenbede, en geven de voorgaande verhandeling een ‘echte’ briefafsluiting. Bovendien doen ‘degenen uit Italië’ de groeten, en behoort Timoteüs, ogenschijnlijk Paulus’ bekende medewerker, tot de kennissenkring. De pericoop zelf hoort dan nog tot de verhandeling, die dus afgesloten werd met morele vermaningen. Dit is in overeenstemming met de verhandeling als geheel, die bestaat uit lange exegetisch-redenerende gedeelten afgewisseld met morele vermaning. (Voor verdiepende informatie zie het magistrale commentaar van Harold W. Attridge, The Epistle to the Hebrews, (Hermeneia) Philadelphia, Fortress 1989.)

13:1 beveelt filadelfia aan, ‘broederliefde’, waarmee volgens 1 Tess. 4:9-12 actieve gastvrijheid jegens medegelovigen wordt bedoeld. Dit wordt in Heb. 13:2 bevestigd met de erop volgende aanbeveling van filoxenia, ‘gastvrijheid’. Gastvriendschap was van essentiële betekenis in een wereld zonder moderne vervoers- en communicatiemiddelen, en zeker in tijden van economische of politieke druk.

13:3 brengt de ‘gevangenen’ en ‘mishandelden’ in herinnering. Het is niet duidelijk om wie het precies gaat. De brief bevat enkele verwijzingen naar vervolgingen (10:33), maar het blijft onduidelijk waar en wanneer. Of ‘die uit Italië’ iets weten van de vervolging onder Nero (64 n. Chr.) is onzeker, maar wel waarschijnlijk. De brief maakt als geheel de indruk, tussen 70 en 100 n. Chr. geschreven te zijn.

13:4 herinnert in algemene termen aan de heiligheid van het huwelijk, 13:5-6 aan het nut van een sober bestaan. Beide aansporingen misstonden niet in een Grieks-Romeinse context, maar waren evenzeer thuis in joodse en christelijke kringen.

Wat hier in een totaal andere wereld gezegd wordt, kan in ons werelddeel en onze generatie heel goed begrepen worden. Ook in moeilijke tijden moet het leven geleefd worden, en dan is het goed om te kunnen terugvallen op beproefde en vertrouwde leefregels.