Kerkelijk jaar: Epifanie
Synagogaal jaar: op sabbat was aan de orde Sidra Wajigasj (Genesis 44:18 – 47:27)

Door Bart Gijsbertsen

Paus Gregorius de Grote (590-604) begreep dat ‘Epifanie’ tot inhoud had de ‘verschijning’ (oftewel advent/komst) van de Messias in de wereldgeschiedenis en aan het eind der tijden. De ‘zondagen van epifanie’ begonnen in zijn tijd nog in de slipstream van het Loofhuttenfeest. Maar juist deze paus verkortte de Advent tot vier zondagen voor Kerstfeest; en onbedoeld werd zo de aandacht gericht op de geboorte van de Christus in plaats van op zijn totale en uiterste verschijning. Menigeen staart hierdoor begin januari nog met wat weemoed achterom naar Kerst terwijl de epifanie nog gaande is en de blik blijvend op de toekomst zou moeten zijn gericht.

Op deze zondag vinden we Matteüs 2: 1-12 op het leesrooster. Daarna slaat het rooster ‘de kindermoord’ en de ‘vlucht naar Egypte’ over om direct de ca 30-jarige Jezus gedoopt te zien worden. Dat gaat me te snel en vind ik vooral buitengewoon oneerlijk ten opzichte van wat de moeders van Bethlehem te verduren krijgen vanwege de komst van de Messias. Ik zou dus minstens tot en met vers 18 voorlezen.

Matteüs laat zien dat de verschijning van de Messias in onze wereld met veel donker gepaard gaat. En het zijn bij hem vooralsnog alleen gojiem, heidenen, die in dat donker het licht zien. Zij hebben in de zodiac een bijzondere conjunctie gezien betreffende ‘het huis van Israel’. In oude kathedralen als die van Chartres wordt de zodiac vaak afgebeeld; met in het midden van de tijd een verwijzing naar de verschijning van de Messias.

Het is goed mogelijk dat de oude profetie van Bileam – wellicht via Daniël en andere ballingen – onder de Babylonische sterrenkundigen bekend was.
Tijding van één die hoort de gezegden Gods, die weet wat te weten is van hem-in-den-hoge; die de aanschouwing van de Geweldige schouwt, neervallend met de ogen ontbloot: ik zie hem maar niet nú, ik bespeur hem maar niet nabij: een weg baant zich een ster uit Jakob, opgestaan is een stamstaf uit Israël; hij heeft de slapen van Moab versplinterd, doorboord alle zonen van Set; geworden is Edom tot erfgoed, geworden tot erfgoed is Seïr,- eens zijn vijanden; terwijl Israël kracht betoont; er heerst er één uit Jakob,- die wat ontsnapt uit de stad doet teloorgaan!
Num. 24:16vv. in de Naardense Bijbel