Sjavoeot: Wekenfeest

De Joden tellen vanaf de tweede Pesach-dag vijftig dagen. De vijftigste dag (in het Grieks pentekosta, vandaar: Pinksteren) begint het Wekenfeest, in het Hebreeuws Sjavoeot.
Op de tweede Pesach-dag werd vroeger een schoof gerst (een omer) van de nieuwe oogst als offergave naar de Tempel gebracht. Bij het Wekenfeest werd ook van de oogst geofferd, de eerstelingen van de eerste tarwe en van andere landbouwproducten. Zowel Pesach als Sjavoeot zijn dus landbouwfeesten.
Door het tellen van die vijftig dagen (de Omer-telling) worden Pesach en Sjavoeot met elkaar verbonden.
Daarnaast ligt er ook een religieuze verbinding tussen beide feesten. Pesach is het feest van de bevrijding uit het slavenhuis Egypte. Het volk trekt de woestijn in, waar het kan herstellen van de onderdrukking, en het lijden kan verwerken. Zo komt het bij Sinaï. Daar krijgt het de Tora, de onderwijzing, door ons vertaald met ‘wet’. De gave van de Tora haalt het volk uit de traumatiserende werkelijkheid van Egypte. De Tien Woorden geven àndere waarden, een ander oriëntatiepunt dan het volk in Egypte had. Het lijden komt erdoor in een ander perspektief te staan: jij weet van het slavenbestaan, heb dan meegevoel met het lijden van je medemens. Neem zelf je leven ter hand, met waarden die je geen slachtoffer laten zijn. Bevrijding uit het slavenhuis (Pesach) is ook bevrijding tot dienst aan de Eeuwige (Sjavoeot). Zo is het Wekenfeest het feest van de gave van de Tora, ‘matan Tora’. In Israël is de traditie ontstaan dat men de hele eerste nacht van het feest Tora studeert.
De voorschriften voor Sjavoeot worden in Leviticus 23 direct gevolgd door het gebod de rand van het korenveld niet te maaien, en wat bij het oogsten is blijven liggen niet op te rapen, maar dat voor de arme en de vreemdeling te laten. Sjavoeot, een welvaartsfeest, is dus rechtstreeks verbonden met de zorg voor de armen.
In de synagoge wordt dan ook, naast de lezing van de Tien Woorden uit Exodus, het verhaal van Ruth gelezen, de Moabitische, die bij Naomi wilde blijven. Ruth en Naomi kwamen in Bethlehem bij het begin van de gerste-oogst en Ruth liep daar aren te rapen achter de maaiers. Ruth is het prototype van een proseliet. Een proseliet wordt ingelijfd, toegevoegd aan Israël. Zou de ‘toevoeging’ van de drieduizend ‘zielen’ op Pinksteren, in Handelingen 2:41, daarnaar verwijzen?

Martha Alderliesten

gepubliceerd 2001