Het leven van de tijd tussen Maan en Zon

Toen ik voor het eerst naar Israël ging, verheugde ik mij op de viering van onafhankelijkheidsdag op 14 mei. Op die dag werd in 1948 de staat Israël gesticht. Maar op de bewuste datum was er niets bijzonders te merken. Bij navraag bleek dat de onafhankelijkheidsdag niet gevierd wordt volgens onze kalender maar volgens de Joodse kalender en wel op 5 Ijar – in 1948 viel die op 14 mei.
Op 5 september van dit jaar – 1 Tisjri – vierden onze Joodse zusters en broeders Rosj HaSjana – Nieuwjaar. Het jaar 5774 is begonnen. De overgang naar het jaar 5775 zullen ze volgend jaar vieren op 25 september.
Alle Joodse feestdagen hebben een vaste datum op de Joodse kalender maar niet op die van ons.
De achtergrond daarvan is dat de Joodse kalender de ‘maankalender’ is: de eerste van de maand valt samen met Nieuwe Maan.

De bij ons gebruikelijke kalender is de zonnekalender. Het zonnejaar is gebaseerd op de omloop van de aarde om de zon en duurt globaal gesproken 365 dagen plus enkele uren, zodat eens in de vier jaar in februari een schrikkeldag wordt toegevoegd. De maankalender hangt samen met de omloop van de maan om de aarde die 29,5 dag duurt. Twaalf maanmaanden tellen 354 dagen. Op de maankalender duurt een jaar dus 11 dagen korter dan op de zonnekalender. Dat kun je bijvoorbeeld heel goed merken aan de Islamitische kalender die ook op de maan is gebaseerd. De Ramadan begint elk jaar zo’n 11 dagen eerder.
Toch vieren onze Joodse medemensen hun vasten- en feestdagen niet steeds vroeger in het jaar. In oeroude tijden hebben de Wijzen in Israël er voor gezorgd dat de Pesachcyclus – de voorjaarsfeesten – en de feestcyclus die met Rosj HaSjana begint – de najaarscyclus – ook inderdaad in het voorjaar en in het najaar gevierd kunnen worden. Dit bereikten ze door op gezette tijden niet een schrikkeldag, maar een schrikkelmaand in te voeren. Die schrikkelmaand wordt ingevoerd vóór de maand Nissan waarin Pesach valt. Die maand heet Adar II, omdat de maand Adar verdubbeld wordt. Die toevoeging van Adar II wordt zeven keer in de negentien jaar gerealiseerd – in het derde, zesde, achtste, elfde, veertiende, zeventiende en negentiende jaar. Het nu begonnen jaar 5774 is het zeventiende jaar in de cyclus, dus een schrikkeljaar. Daarom vallen alle Joodse feestdagen volgend jaar veel later dan dit jaar.