Zuiver eten

Eet u graag paprika? slakken? knoflook? rauwe haring? witlof? inktvis? paardeworst? spruitjes? sprinkhanen?
Mensen zijn er kieskeurig in, en vooral wat ze niet gewend zijn, dat eten ze niet zo gauw. Wat de een wel eet, daarvan gruwt de ander. Het is niet alleen maar gewoonte, het is ook een zaak van identiteit, en soms van religie. Een moslim eet geen varken, een hindoe geen rund, een boeddhist geen vlees. Voor Joden zijn er ook duidelijke regels in de Tora gegeven: van sommige dieren (Leviticus 11, Deuteronomium 14) mag je het vlees eten, als ze goed geslacht zijn. Je eet geen bloed, je eet geen vlees en melk tegelijk. Wat je wel mag eten heet koosjer, dat is geschikt. Het is een belangrijk element van de Joodse identiteit: je bent Jood, dus je eet koosjer, ook al is dat soms lastig.
Hoe streng de regels van kasjroet zijn, varieert. Er zijn Joden die zich er niets of weinig van aantrekken, maar vooral orthodoxe Joden zijn er heel precies op, een enkele groep zo streng, dat ze alleen nog thuis kunnen eten, want wat er bij anderen gebeurt, daar heb je geen zicht op.
De oorsprong van de regels ligt ver weg in het verleden, daar weten we weinig van. Het heeft te maken met heiligheid: de regels horen bij het leven binnen het Verbond. Het heeft te maken met het verschil tussen ‘deze bewoonde plek’ en de wilde buitenwereld. Het gaat niet om gezondheid, al is koosjer leven wel gezond. Maar wat de oorsprong ook is, het heeft nu te maken met gehoorzaamheid, het is een teken van bewust kiezen voor het leven met God.
In Handelingen 15 wordt gediscussieerd over de mate waarin heidenen zich aan de Tora moeten houden, en de conclusie is dat dat beperkt kan blijven tot vier regels: onthoud je van offervlees voor de afgoden, van bloed, van het verstikte (vlees waar het bloed nog in zit, dat niet goed geslacht is) en van hoererij / ontucht. Het is opvallend dat de Kerk zich van afgoden en ontucht altijd verre heeft willen houden, maar bloed en vlees? Toch lijkt het er erg op dat in Handelingen de kernregels van kasjroet overgenomen worden.
Eet u alles? Is de enige vraag erbij of het lekker is?
Heeft het zin voor ons koosjer eten te overwegen? Ik denk het wel. In de Tora stelt God regels aan Israël. Welke regels zijn voor ons geldig? Waarom de ene wel (de Tien Geboden bijvoorbeeld) en de andere niet?
Kasjroet is voor mij twee dingen: discipline, er niet zomaar op los leven, en een keuze voor gehoorzaamheid, metterdaad.

Wybrand Ganzevoort

gepubliceerd 2006