Opdat wij niet vergeten

Kindermonument – Yad Vashem

De Nederlandse gedenkdag van de Tweede Wereldoorlog, de dodenherdenking, is op 4 mei. Soms valt de Joodse gedenkdag samen met de onze. De Joden noemen die dag Jom Hasjoa.

Ik ken geen plaats op aarde, waar gedenken zo indrukwekkend verbeeld wordt als in Yad Vashem, op de Berg van de Herinnering in Jeruzalem. Daar liep ik door de Laan der Rechtvaardigen uit de volkeren, waar elke boom een herinnering is aan een niet-Jood, die met gevaar voor eigen leven Joden uit de hand van de nazi’s heeft gered. Ook bezocht ik de Vallei der Herinnering aan de 5000(!) vernietigde Joodse gemeenschappen. De vallei symboliseert een wereld die niet langer bestaat. De namen van de Joodse gemeenschappen zijn gegraveerd te midden van rotsformaties, die een hoogte van 8 – 10 meter bereiken, op even zo hoge marmeren platen. Lopend over het zanderige pad van kunstmatige canyons ontdekken we ook namen van Nederlandse Joodse gemeenschappen: enkele tientallen van de vijfduizend…

De meeste indruk maakt echter het gedenkteken voor de Joodse kinderen. In het voorportaal zien we enige tientallen driedimensionale foto’s van hen. Ze vertegenwoordigen anderhalf miljoen kinderen…!

Via deze entree kom ik in de eigenlijke hal van gedenken. Bij binnenkomst waan ik me in het heelal. Overal om mij heen twinkelen kleine lichtpuntjes. Zover het oog reikt, zijn ze als sterren in de nacht. En ergens uit dit heelal van licht en donker klinken met de regelmaat van de klok afwisselend een mannen- en een vrouwenstem, die om beurten de naam van een kind noemen. Slechts vijf brandende gedenkkaarsen weerspiegelen zich eindeloos in dit spiegelende heelal. Ieder die in dit ‘universum’ binnentreedt, voelt meteen de symboliek; elk weerkaatst lichtpuntje betekent één van die anderhalf miljoen kinderzieltjes.

Ook hier worden de namen in de herinnering levend gehouden. …Ik zal hen ook in Mijn huis en binnen Mijn muren een plaats en een naam geven… (Jes.56: 5 – Yad Vashem).

Terug in de Joodse wijk van de oude stad Jeruzalem zie ik kinderen spelen op een pleintje. Op een bankje zitten een paar oude Joodse mannen, ze genieten van die spelende kinderen. Op datzelfde plein is een uitgehouwen inscriptie te zien van een tekst uit Zacharia 8: 4 en 5, een heilsbelofte over spelende kinderen en stokouden van dagen. Moge Jeruzalem voor altijd een stad van vrede zijn, voor jong en oud!

Jaap W. Huisman

gepubliceerd 1997