Vredeswerk in Israël

Je kunt je afvragen wat de “vredebewegingen” in Israël nog betekenen, nu zoveel goodwill de laatste jaren gewoon kapot is gegaan. Wat zijn ze nog waard? Het vredesproces is praktisch dood. Maar er zijn Joden en Palestijnen in Israël die ondanks alles contact met elkaar houden, individueel, als groep(je) en sommigen wonen bij elkaar.
“Vredesbewegingen”, in zéér veel variaties, betekent vooral: ontmoeting. Maar hoe kun je elkaar ontmoeten, wanneer een vriend, wonend in bezet gebied, in de gevangenis zit, of een neefje tijdens rellen is doodgeschoten? Of, anderzijds, als een vriendin net in de nabijheid stond van een kamikaze-moordenaar, of je buurvrouw op de markt door een granaat verminkt werd? Hoe ga je hiermee om? Of hoe leg je het je kinderen uit? Want toch …
Contacten, omdat het moet.
Het makkelijkst zijn de vele handelscontacten. Die bestaan al heel lang, kleinere en ook grote. Business is business. Dat is zakelijk. Er zijn echter ook goede banden door ontstaan, al ligt dat heel delicaat. Aan beide zijden, de Palestijns-Israëlische en de Joods-Israëlische, zijn angst, woede en onzekerheid alleen maar gegroeid. Schoorvoetend wil Tirtza weer contact met buren. Haar kibboets ligt naast een Arabisch dorp. De verschillen lijken onoverbrugbaar. Maar zich terugtrekken kan en wil ze ook niet. Ik probeerde een bemoediging: misschien een basis voor een heftige, maar tenslotte genezende discussie? Ze wanhoopt eraan.
Maar buurcontacten zijn er, bijvoorbeeld via wijkcentra, in gemengde steden. Bekend is “Open House” in Ramleh. Dat is vredeswerk – of: was?
Het dorp Neve Shalom/Wahat al-Salam is een proeftuin in het samen wonen. Hier is voor ieder persoonlijk zoveel te verliezen, aan vriendschappen, tientallen jaren van samen werken, samen opvoeden, samen opgevoed worden. “Het gaat niet aan ons voorbij. We horen de kreten: dood aan de Joden! Dood aan de Arabieren!” zegt een leraar. “De frustraties zijn enorm. Maar we delen dezelfde boosheid, dezelfde angsten. Samen zoeken we het een plaats te geven.”
Of ook: een enkele rabbijn, imam en priester, die samen probeerden vat te krijgen op de moeilijkheden op hun terrein. Nes Ammim biedt een neutrale plaats voor ontmoetingsprojecten van vredesbewegingen als Givat Chaviva, Vrouwen voor Vrede, en dergelijke. Er wordt vaak eerst gevochten, maar tenslotte: omhelsd. Vredeswerkers. Moeizame contacten… Verdampt, als druppels water op een gloeiende plaat?
Ter wille van onze broeders en vrienden, nu meer dan ooit: bid Jeruzalem vrede toe!

Machteld de Goederen

gepubliceerd 2001