De Farizeeën – Hoeders van het Verbond

In onze taal hebben de Farizeeën geen beste naam. Het is niet leuk als je als “schijnheilige farizeeër” wordt weggezet. Dat hebben de Farizeeën niet verdiend.
Wie waren de Farizeeën?
De beweging ontstond tijdens de Babylonische ballingschap met de “Soferiem”, de Schriftrolschrijvers. Zo ontstond veel Tora-kennis onder leken, niet behorend tot de priesterklasse. Hoewel er ook schriftgeleerde priesters waren.
Deze schriftgeleerde leken vormden in Jezus’ tijd een heel gevariëerde beweging, die heel verschillende accenten legden bij hun tekstbestudering. Maar het ging altijd om de essentiële vraag: hoe kunnen ook gewone mensen God dienen? Israël heeft bij de Sinaï de Tora ontvangen om die te doen. Wat betekent dat concreet?
Je vindt in deze schriftgeleerde beweging “Chachamiem”, wijzen, en “Chassidiem”, die vooral de persoonlijke relatie met God en de naaste benadrukten. Dan “Farizeeën”, voor wie vooral de juridische kanten van het sociale leven belangrijk waren, en “Essenen”, die zich in afzondering voorbereidden op de eindtijd, en zelfs “Zeloten”, politieke activisten.
Chassidiem waren vooral onder de Galilese schriftgeleerden te vinden, evenals de Zeloten.
De Farizese schriftgeleerden maakten door hun gewaardeerde juridische kennis deel uit van het Sanhedrin. Tijdens het proces tegen Jezus ontbraken de Farizeeën, omdat “halszaken” ‘s nachts wettelijk verboden waren. Ze waren zo strikt in de regels van reinheid en heiliging, dat ze niet met anderen aten. Ze vormden genootschappen. Zo kregen ze hun bijnaam “Peroesjiem”, afgezonderden.
Schriftgeleerden hadden het recht in de Tempel te onderwijzen. Hun aanspreektitel was “rabbi” of “rav’ – meester. Allen samen vormden zij een beweging van Tora-geleerden, die in veel zaken tegenover de priesterklasse stond.
De Judese schriftgeleerden wantrouwden vaak Galilese leraren zoals Jezus: onderwezen die wel echt? Vandaar de vraaggesprekken en discussies. Het gaat echter altijd om de vraag hoe Joden op alle levensgebieden de Tora praktiseren.
Farizeeën waren in zekere zin de ruggegraat van Israël, de “Hoeders van het Verbond”. Ze bewaarden velen ervoor af te dwalen en op te gaan in de massa van het heidendom. In religieuze zin waren zij de leiders van het volk, veel meer dan de priesters en Sadduceeën. Daarom konden zij na de ramp van 70, toen de Romeinen de stad Jeruzalem verwoest hadden, het volk de weg wijzen om niet op te lossen in de ballingschap.
In die jaren stierven veel Farizeeën de marteldood. Ze leefden in grote armoede, vaak in grotten. Ze hebben zich echter staande gehouden en men kan zeggen: ze hebben het Jodendom gered.

Machteld de Goederen

gepubliceerd 2007