Toe bisj’vat, ‘het nieuwjaar voor de bomen’

Op de Joodse kalender staat op de 15e dag van de maand Sjevat, die dit jaar valt op 4 februari 2015, een bijzondere dag: Toe bisj’vat, ook wel genoemd ‘het nieuwjaar voor de bomen’. Deze dag was van oorsprong van belang voor de toepassing van de wetten over het afdragen van oogst aan de Tempel. Vandaag de dag wordt deze dag wereldwijd gevierd door het eten van fruit dat in Israël is verbouwd. In Israël viert men het feest als de lente begint. Dan wordt er gegeten van de vele soorten fruit die het land heeft voortgebracht en worden door schoolkinderen overal bomen geplant. Zo benadrukt het feest van Toe Bisj’vat de verjonging en de bloei van de bomen én van het Joodse volk.

Er zijn meerdere bijbelteksten te vinden die iets zeggen over de vruchten en de bomen van het land. Volgens Genesis 1:11 werden de bomen geschapen op de derde dag van de schepping, de enige dag die tweemaal door God werd gezegend. In Leviticus 19 staat “Wanneer je komt naar het land, zal je fruitbomen te planten” en Mozes maakte de Israëlieten al enthousiast voor het ’goede land’ door te zeggen dat het „een land van tarwe en gerst en wijnstokken en vijgen en granaatappels, een land van olierijke olijven en honing” was (Deuteronomium 8:7, 8).
In hoofdstuk 20 lezen we: “Als u een stad langdurig moet belegeren, mag u haar boomgaarden niet vernietigen. Laat de bijl rusten en laat de bomen staan, want u moet er zelf van eten, en bovendien: is een boom soms een mens, dat u tegen hem moet strijden?”
Jochanan ben Zakkai – een rabbijn uit de eerste eeuw – heeft eens gezegd:“Als je met een boompje in de hand staat en de Messias komt, plant dan eerst het boompje en ga pas daarna de Messias begroeten, want dan kunnen wij samen genieten van de vruchten!”

Toe bisj’vat kan ook spiritueel beleefd worden. Al in de 16e eeuw stelde rabbi Jitschak Luria van Safed een Toe bisj’vat seder samen waarin gedichten, gebeden en teksten uit o.a. de Tora en Midrasj worden geciteerd. Door het fruit en de vier bekers wijn met de juiste intentie en in de juiste samenstelling en volgorde te eten en te drinken, hoopt men mens en wereld dichter bij een geestelijke volmaaktheid te brengen.

Sippy Klercq, 2015