Tafelgebeden
Waarschijnlijk is het meest bekende tafelgebed: “Here, zegen deze spijze, amen.” Ouders van nu hebben daarbij wel iets uit te leggen, want wat is ‘spijze’ — nog afgezien van het lastige woord ‘zegen’? Voor een grote groep aan tafel gaat, wordt soms ‘een ogenblik stilte’ gevraagd, soms wordt een tafellied gezongen. Ooit hoorde ik de […]
Chagall en de Bijbelse verhalen
In de vakantie gaan we soms ver weg. Wij zijn vorige zomer in Nice geweest, en we hebben daar het Musée Chagall bezocht. Een rustige plek in een drukke stad, een prachtig gebouw in een park. Dat museum is gebouwd om een collectie schilderijen te bewaren en te tonen die Marc Chagall in 1966 aan […]
Jom HaSjoa (2)
Telken jare gedenkt het Joodse volk over de hele wereld de moord op de 6 miljoen Joden die in de Tweede Wereldoorlog omgebracht zijn. Op de Joodse kalender is het dan 27 nisan, 12 dagen na Pesach. Die dag van gedachtenis heet Jom haSjoa, dag der vernietiging. Vaak hoor je die moord nog Holocaust noemen, […]
Chagall en het kruis
Marc Chagall was een Jood, een gelovige Jood uit Vitebsk in Wit-Rusland. Het veroorzaakte dan ook behoorlijk wat opschudding toen hij in zijn schilderijen Jezus ging afbeelden, Jezus aan het kruis. Joden begrepen dat niet, christenen waren verontwaardigd. Maar Chagall wist wat hij deed. Het was 1938, de tijd dat in Duitsland de Joden vervolgd […]
Sjabbat in Israël: ‘kabbalat sjabbat’
Ik zit op de stoep aan de achterkant van mijn kamer en kijk uit over het landschap. Het is vrijdagmiddag. M’n kamer is opgeruimd, ik heb me gedoucht en gekleed voor ‘erev sjabbat’, sjabbat-avond, een gebeuren waar je in Israël nauwelijks omheen kunt, religieus of niet-religieus, Jood of ‘vreemdeling’ zoals ik. Het openbaar verkeer houdt […]
Sjabbat in Israël: “motsé sjabbat”
In Nes Ammim (een christelijk dorpje, dat zich o.a. inzet voor een beter verstaan van het Jodendom) werd als leer-element, samen met Joodse leraren, een eigen liturgie ontwikkeld, vergelijkbaar met de Joodse liturgie voor de feestelijke maaltijd op ‘erev sjabbat’, sjabbatavond, in kibboetsiem. Geleidelijkaan begrepen wij, dat na een scheiding tussen het profane en het […]
Menora en Chanoekia
“Menora” betekent lichtdrager; de vorm ervan is ontleend aan de voorschriften van God aan Mozes in Exodus 25: 31–40: een voetstuk, middenschacht, aan weerszijden drie stangen in boogvorm naar boven gekeerd, de uiteinden allemaal in één horizontale rechte lijn. De plaats van deze kandelaar in de Tabernakel en later in de Tempel was in het […]
Jeruzalem in de Joodse liturgie
Zoals het Jodendom altijd een godsdienst én een manier van leven is geweest, zo is Jeruzalem altijd een religieus én een politiek centrum gebleven. Ook na de verwoesting in het jaar 70, bleef de stad zijn betekenis houden. De eeuwen door heeft de Joodse gemeenschap gebeden voor Jeruzalem: ‘s morgens en ’s avonds na het […]
Jeruzalem, voor ik jou vergeet…
Jeruzalem is een bijzondere stad, in alle denkbare opzichten. In dit bijzondere Jeruzalem vond ik ooit een nog bijzondere plek – of gebeuren, misschien, elk weekend weerkerend. Als ik in Jeruzalem ben, loop ik op vrijdagmiddag naar het plein van de “Klaagmuur”- liever: de Westelijke Muur. Daar loop ik de trap op tegenover de muur […]
Traditie en Leerhuis
In het Nationaal Museum in Damascus is een vrij kleine, wat duistere zaal, vanwege de fresco’s daarin. Als het licht aanfloept, sta je tegenover een enorme wand. Beneden de uittocht uit Egypte, middenin een nis met ark, erboven een Tempel-schildering geflankeerd door, levensgroot, links Mozes, rechts Ezra. De wand is afkomstig uit de synagoge van […]